Ondernemen in crisistijd, het onmogelijke wordt onvermijdelijk

Ondernemen in crisistijd, het onmogelijke wordt onvermijdelijk

Ondernemen in goede tijden is doorgaans eenvoudiger dan ondernemen in crisistijd. De Corona-crisis maakt eens te meer duidelijk hoe iedereen gedwongen wordt creatief te zijn, doorzettingsvermogen te tonen en de ik-factor opzij te zetten. Op enig moment durven we voorzichtig te concluderen wat de huidige crisis ons allemaal heeft gebracht (‘never waste a good crisis’), onder meer op het gebied van innovatieve doorbraken, maar ook nieuwe manieren van werken. De harde realiteit is echter dat we nog middenin een crisis zitten waarin veel families worden getroffen door onvoorstelbaar leed. Dat gegeven maakt het bijna secundair om ook bezig te zijn met de economische impact van de crisis, maar veel bedrijven vragen zich af: hoe gaan we deze crisis doorstaan?

Steunmaatregelen kabinet

Vanwege het coronavirus heeft het kabinet besloten uitzonderlijke economische maatregelen te nemen. Doel is om naast onze gezondheid ook banen en inkomens te beschermen. De steunmaatregelen bieden, zo lang als het nodig is, maandelijks voor miljarden euro’s aan steun. Zo kunnen bedrijven hun personeel doorbetalen en zelfstandigen een periode zonder werk overbruggen. Tevens kunnen bedrijven een beroep doen op versoepelde belastingregelingen, compensatie en extra kredietmogelijkheden. Een overzichtelijke wegwijzer is via VNO-NCW te vinden.

Focus op kostenreductie

De crux is ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk geld in bedrijven blijft. Getroffen ondernemers kunnen eenvoudiger uitstel van belasting aanvragen, maar uiteindelijk moet er toch belasting worden betaald. Om de kosten verder te reduceren, weegt het belang van bijvoorbeeld de WBSO (Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk) nu groot, omdat de effecten van later belasting betalen (en daarmee een potentiële piek in de belastingdruk) worden verzacht.

Het is niet voor elk bedrijf vanzelfsprekend ineens meer WBSO-voordeel te claimen. In de regel vragen innovatieve bedrijven WBSO aan voor een periode van een half jaar, dus van 1 januari t/m 30 juni 2020. Gegarandeerd heeft de huidige situatie een impact op de uren die diverse bedrijven aan innovatie wilden besteden, temeer daar het thuiswerken vaak gecombineerd moet worden met de opvang van kinderen. Het is dus goed mogelijk dat bedrijven daarom aangevraagde, maar onbenutte innovatie-uren ‘doorschuiven’ als voorraad naar de tweede helft van 2020. Over een jaar gezien wordt door de crisis het belastingvoordeel voor deze groep bedrijven lager. Aan de andere kant zijn er ook bedrijven die, zoals we eerder hebben gezien in de financiële crisis, de luxe hebben om een crisis uit te zitten. Het is denkbaar dat zij reguliere engineering- en productie-inspanningen deels verplaatsen naar R&D, simpelweg omdat die mogelijkheid er ineens is.

Ga je binnenkort aan de slag met de nieuwe WBSO-aanvraag, onderschat dan in ieder geval het nut juist nu niet. Zeker als ook aanspraak gemaakt kan worden op het Noodfonds Overbrugging Werkgelegenheid (de vervanger van de veelgenoemde Werktijdverkorting), kunnen bedrijven de kostendruk aanzienlijk reduceren en is er meer zekerheid op continuïteit.

Gunstiger geld lenen

Een onderdeel van de steunmaatregelen is het verruimen van de Borgstelling Midden- en Kleinbedrijf (BMKB-C). De overheid staat in deze regeling borg voor de bancaire lening van een bedrijf. Met de verruiming kunnen bedrijven onder gunstiger voorwaarden geld lenen bij de bank, bijvoorbeeld om rekeningen te kunnen betalen en betalingsachterstanden weg te werken. De overheid staat borg tot 75% van het geleende bedrag.

Naast BMKB is ook de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) verruimd. Met de GO geeft de overheid een 50% garantie op bankleningen en bankgaranties. Het grote verschil met BMKB is dat GO ook openstaat voor grotere ondernemingen. Het maximum per onderneming ligt tijdelijk op 150 miljoen euro.

Too big to fail versus too important to lose

De financiële crisis in 2008 herintroduceerde de term too big to fail. Diverse banken en grote autoproducenten werden door een bailout van de overheid gered van de ondergang. Ook nu wordt kritisch gevolgd hoe de hulp aan zeer grote bedrijven zich uiteindelijk zal verhouden tot de kleinere ondernemers. Een belangrijk verschil met destijds is dat bijvoorbeeld KLM niet doelbewust grote risico’s nam met de verwachting vanwege haar economische belang altijd wel gered te worden (moral hazard), maar keihard is overvallen door de onzichtbare vijand die coronavirus heet. Daarbij valt er wat te zeggen voor verregaand overheidsingrijpen om grote ondernemingen overeind te houden, wetend dat veel MKB-ers afhankelijk zijn van dergelijke bedrijven.

Extra uitdagingen voor innovatieve startups

Dat er in de coronacrisis extra uitdagingen zijn voor startups, komt voort uit de twee financiële principes risk vs. return en going concern. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat het gevestigde bedrijfsleven wordt beschouwd als een going concern. In veel gevallen functioneren zij in de nabije toekomst (meer dan 12 maanden) zonder zich druk te maken om acute liquidatie. Natuurlijk leven zij nu ook in een onzekere tijd, maar een startup heeft nooit de comfort zone van going concern, tenzij de ondernemer diepe zakken heeft.

Vanuit het principe van risk vs. return wordt de lastige situatie voor startups nog duidelijker. Over het algemeen geldt dat bij een groter risico de potentiële opbrengsten hoger zijn. Het gevestigde bedrijfsleven zal niet in staat zijn de exacte winst, groei en verkopen te kunnen voorspellen, maar kan over het algemeen stellen dat er sprake zal zijn van redelijke opbrengsten. Startups kunnen natuurlijk uitgroeien tot unicorns, maar elke startup leeft permanent in de wetenschap dat 90% het niet redt.

Het nut van startups voor de Nederlandse economie heeft zich bewezen, juist nu bepleiten wij dan ook specifieke steunmaatregelen voor deze groep ondernemers. Verruiming van de BMKB-regeling is mooi, maar een beroep op de BMKB-regeling gaat altijd hand in hand met een bancaire financiering. Een startup moet van goeden huize komen om überhaupt een bancaire lening te krijgen. Een mogelijkheid is om de verruimde BMKB-regeling ook open te stellen voor bedrijven die niet bancair gefinancierd worden of hiervoor een vergelijkbaar garantiefonds op te zetten.

Subsidies en de Corona-crisis

In dit artikel is WBSO als punt van aandacht al aan de orde gekomen. In de praktijk zien we verder dat overheden bij subsidieregelingen over het algemeen vasthouden aan deadlines die op korte termijn in zicht komen, redenerend dat bedrijven juist nu subsidie kunnen gebruiken. Meest opvallend (onder voorbehoud van wijzigingen) zijn in dit licht per overheidsniveau:

Europese Unie

• De EU heeft per direct de regels voor staatssteun versoepeld. Zo kunnen onder meer decentrale overheden bedrijven over een periode van 3 belastingjaren tot € 800.000,- i.p.v. € 200.000,- met subsidie steunen, zonder dat dit staatssteun oplevert;
• De meeste Horizon 2020-calls zijn uitgesteld.

Nederlandse (rijks-)overheid

• De uiterste deadline voor WBSO-mededelen 2019 blijft vooralsnog 31 maart 2020;
• De openstelling van MIT Haalbaarheid blijft vooralsnog 7 april 2020. Deze datum kan, gezien de jaarlijkse kans op overtekening van het budget, ook als deadline worden gezien;
• De 1e openstelling van de SLIM-subsidie voor individuele MKB-ers sluit nog steeds op 31 maart 2020. We doen hier een dringend beroep op het Ministerie van SZW om de uitbetaling van de subsidie te verplaatsen naar het moment van beschikking i.p.v. vaststelling, omdat bedrijven juist nu niet onnodig gedwongen moeten worden om investeringen in medewerkers volledig te voorfinancieren.

Regionaal

• In Nederland worden regionaal innovatieprogramma’s uitgevoerd met financiering vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). De Corona-crisis heeft een mogelijk effect op concrete projecten die zijn gefinancierd met dit geld. Zaken als looptijdverlenging, financiële moeilijkheden en controles ter plaatse kunnen besproken worden met de betreffende Management Autoriteit.
• De deadline voor OP Oost (EFRO) blijft 31 maart 2020. Voor Gelderland volgt vermoedelijk daarna snel een nieuwe openstelling. Voor Overijssel zal dit afhangen van eventueel resterend budget.

Onderscheidend in crisistijd

De Corona-crisis bewijst eens te meer dat een crisis het beste in eenieder losmaakt. Zo vinden ziekenhuizen creatieve manieren om zelf in mondkapjes te voorzien en zet het Enschedese bedrijf Demcon (gevestigd op Kennispark) alles op alles om extra snel 500 beademingsapparaten te leveren. Onze klant Luscii heeft in samenwerking met stadsziekenhuis Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in no-time een coronacheck ontwikkeld, waarin mensen dagelijks hun gezondheidsgegevens doorgeven, zodat er beter kan worden ingespeeld op de zorgbehoefte in de regio.

Wij hopen van harte op nog meer van dit soort ondernemersinitiatieven. De zakelijke dienstverlening kan van dienst zijn door – een voorbeeld nemend aan schoonmakers, zorgmedewerkers en chauffeurs – drie stappen extra te zetten om ondernemers te helpen deze crisis door te komen. De belangrijkste steun in de rug staat overigens al sinds mensenheugenis op ons paspoort: Je maintiendrai.

Bram de Vries
Managing Consultant
Leap. The Innovation Agency