MedTech-clusterTwente zet grote stappen in de strijd tegen dementie

Het gaat goed met de medische technologie in Twente, mede dankzij financiële steun vanuit Europa. Het medtech-cluster in de regio ontving afgelopen zomer ruim 11 miljoen euro aan REACT-EU gelden en in een viertal projecten wordt er nu gewerkt aan baanbrekende innovaties. Eén daarvan is ReMIND, waarin speciale technologieën worden ontwikkeld in de strijd tegen dementie. “Speciale chips kunnen dierproeven vervangen”, zegt onderzoeker Marieke Olsman van Demcon, betrokken bij reMIND.

Het medische technologie-cluster in Twente zet grote stappen komende tijd. Het ging er al de goede kant op. De grote hoeveelheid start-ups en grotere medtechbedrijven, gecombineerd met de bruisende universiteit zorgen voor een gezond ecosysteem. Het sciencepark Kennispark is een populaire medtech-vestigingsplaats en speelt een belangrijke rol, net zoals het WTC Twente als aanjager van internationale samenwerkingen en Novel-T, dat zorgt voor een gezond ecosysteem in de regio. Maar de miljoenen aan subsidie geven de onderzoekers en bedrijven een extra boost. Van een pijnloze manier om borstkanker op te sporen tot aan de ontwikkeling van bio-, gas- en vloeistofsensoren: de vier medtech-initiatieven uit Twente die de Europese gelden kregen toegekend werken aan innovatieve oplossingen voor de gezondheidszorg.

Dementiebehandeling

Ruim 1,5 miljoen euro werd toegekend aan ‘reMIND’. Het doel van het project is om verschillende technologieën bij elkaar te brengen en deze door te ontwikkelen ter bevordering van de behandeling van dementie. Demcon, Micronit, Locsens, de Universiteit Twente en Scinus Cell Expansion zijn consortiumpartners in het project.
Het toedienen van medicatie bij bijvoorbeeld de ziekte Alzheimer is een grote opgave. De bloed-hersenbarrière vormt een fysische grens die zeer selectief is in het doorlaten van stoffen naar de hersenen. Het is daarom moeilijk om medicatie in de hersenen toe te dienen. Door middel van een nieuwe apparaat, dat binnen het consortium ontwikkeld wordt, is het mogelijk om de medicatie op de juiste plek in de hersenen terecht te laten komen.

Orgaan-op-chip

Het reMIND consortium werkt daarnaast ook aan het optimaliseren van een orgaan-op-een-chip model en testapparatuur van Micronit en Locsens, waarmee onderzocht kan worden hoe de bloed-hersenbarrière gecontroleerd ‘geopend’ kan worden. “Vaak worden nieuwe technologieën eerst getest op dieren”, legt Marieke Olsman, onderzoeker bij Demcon, uit. “Binnen de farmaceutische industrie, bijvoorbeeld, is er daarom een sterke behoefte aan dit soort modellen om het aantal dierproeven te verminderen, en om het ontwikkelen van medicijnen voor complexe ziektebeelden, zoals de ziekte van Alzheimer, te verbeteren en te versnellen. Voor dit soort onderzoek heb je met ontzettend veel factoren te maken waardoor je heel veel proefdieren nodig zult hebben om alles goed te kunnen onderzoeken. Door gebruik te maken van de bloed-hersenbarrière op-een-chip kan het afzonderlijke en gezamenlijke effect van veel van deze factoren al onderzocht worden, waardoor er veel minder proefdieren nodig zullen zijn.”

Het consortium is blij met de subsidie en ziet het lopende project als een noodzakelijke stap om de zorg vooruit te helpen, benadrukt Dennis Schipper, CEO bij Demcon. “Tijdens de pandemie heeft iedereen het gemerkt: er staat een enorme druk op de gezondheidszorg. Ook de vergrijzing en de daaraan gerelateerde ziekten, zoals dementie, zorgen voor een toenemende druk. Er is innovatie nodig om de zorg te bemensbaar en betaalbaar te houden.”

Innovatieve bio-, gas- en vloeistofsensoren

Een tweede consortium richt zich op de ontwikkeling van verschillende typen bio-, gas- en vloeistofsensoren. In de medische wereld kunnen deze sensoren helpen in het opsporen van ziektes. Er werd 2,5 miljoen toegekend aan het project, waarin LioniX International, Bronkhorst High-Tech, SurfiX, Qurin Diagnostics en PHIX samenwerken.

LioniX International ontwerpt, produceert en assembleert fotonica-chips die in het project van belang zijn. Deze chips maken gebruik van licht in plaats van elektriciteit. René Heideman, CTO van Lionix, is enthousiast. “Fotonica chips (red. chips die werken op basis van licht en zuiniger zijn in vergelijking met reguliere chips) worden van steeds groter belang in de medtech. We laten met dit project al mooie toepassingen zien.”

PhiX uit Enschede is betrokken bij de ontwikkeling van de biosensor, die ingezet kan worden om ziektes zoals kanker en infecties op te sporen in het lichaam. In eerste instantie zullen ze komende jaren buiten het lichaam worden gebruikt, door de sensor in te klikken in een diagnostisch apparaat. De chips zijn onder andere in staat om bloedwaardes te meten. Albert Hasper, CEO van PhiX: “We maken een module waarin de biosensor verpakt kan worden. We moeten voorkomen dat deze wordt beschadigd door stoffen uit het lichaam of door bijvoorbeeld een te hoge temperatuur. Momenteel zitten we in de fase waarin we het prototype aan het testen zijn.”

Ook Hasper is blij met de Europese erkenning. “De kennis die wij in dit project opdoen, kunnen we straks ook inzetten in andere medische projecten waar we met kennisinstellingen en bedrijven hier in Twente aan kunnen werken. Zo versterken we de medtech in de regio, en daarmee dus het zorgsysteem.”

Nog meer innovaties

Nog twee andere projecten ontvingen subsidie vanuit Europa. 2,6 miljoen euro ging naar een medtech-project gericht op het detecteren van borstkanker. Het consortium focust zich op het naar de patiënt brengen van foto-akoestische mammografie: een veilige en pijnloze manier om borstkanker te ontdekken door middel van licht en geluid. Partijen die hieraan meewerken zijn PA Imaging, Hemabo en de Universiteit Twente in samenwerking met het RadboudUMC.

ILT Fineworks uit Enschede ontving 1,7 miljoen euro. Het bedrijf is betrokken bij de industrialisatie van de ELENA Heart Technologie: een revolutie in de hartchirurgie waarbij een bypass aanleggen op het hart mogelijk wordt zonder de borstkas open te maken en zonder een hart-longmachine te gebruiken.

Doorgroeien

Mede dankzij de Europese steun heeft medtech in Twente nu de kans om nog verder door te groeien. Schipper heeft er alle vertrouwen in dat dat zal gebeuren. “Medtech is booming, helemaal hier in Twente. Dat zie ik ook als ik kijk naar hoe groot de medtech-tak bij Demcon gegroeid is de afgelopen tien à twintig jaar. Er ligt dus een flinke basis om de medische technologie, en daarmee de zorg, naar een hoger niveau te brengen. In de toekomst zullen we ongetwijfeld nog meer mooie projecten voorbij zien komen. Dan zal de wereld zien: kijk, daar in Twente gebeuren interessante dingen.”